2023an kontingentzia arruntengatik Euskadin hasitako laneko baja prozesuak % 6,4 hazi ziren 2022arekin alderatuta, 266.588 arte, hau da, mila langileko 31,9ko hileko batez besteko intzidentzia.

502 milioi euroko kostua dute prestazioetan eta 404 milioikoa zuzenean enpresarentzat.

Datu horiek lan istripuen mutualitateen patronalak (AMAT) argitaratu duen lan absentismoari buruzko txostenetik ondorioztatzen dira. Txosten horren arabera, Euskadi bosgarren erkidegoa da hileko batez besteko intzidentzia-tasan, Nafarroa (42,9), Katalunia (42,6), Melilla (33,7) eta Errioxaren (32,9) atzetik.

Hasitako prozesuak % 6,4 hazi ziren aurreko urtearen aldean, baina baita ere, eta neurri handiagoan babestutako biztanleria, 634.243 pertsonatik 695.462ra igaro baitzen, % 9ko hazkundearekin.

43 eguneko bajak, batez beste

Euskadiko lan bajen iraupena 2023an 43,19 egunekoa izan zen batez beste, aurreko urtean erregistratutako batez besteko aldia baino % 6,7 handiagoa.

Euskadiko kostuei dagokienez, 502 milioi prestazioetan eta 404 milioi zuzenean enpresentzat, 2023an ere igo egin ziren, % 128,1 eta % 155,5, hurrenez hurren.

Espainiako Estatuan, 2023an izan ziren kontingentzia arruntengatiko laneko baja prozesuen 8,1 milioiek 25.300 milioi euroko kostua izan zuten Gizarte Segurantzarentzat eta enpresentzat, eta zenbateko hori % 17,6 handitu da aurreko urtearekin alderatuta.

2023an baja prozesuek sortutako 25.300 milioi euroko kostu zuzenetik, 13.081 milioi prestazioen ordainketari erantzun zioten (aurreko urtean baino % 16 gehiago).

Osasuna, lehiakortasuna eta laguntza integrala

AMATen ustez, egoera horrek "langileen osasunerako arriskua" eragiten du, kudeaketa horien burokrazia eta itxaron zerrendak igotzen dituelako osasun publikoan, eta, aldi berean, "beharrezkoa ez den gastua" eragiten duelako.

Gainera, enpresen lehiakortasuna murrizten du, "enplegua sortzeko eta hazkunde ekonomikorako oztopo" bihurtuz.

Arazoari irtenbidea emateko, AMATek proposatu du "mutualitateei osasun-laguntza integrala emateko eta kontingentzia arruntengatiko aldi baterako ezintasun-prozesuetan alta medikoak emateko aukera aitortzea, gutxienez patologia traumatologikoetan eta osteoartikularretan".

Hori egin liteke, azaldu dute, lan-istripu eta lanbide-gaixotasunetatik eratorritako prozesuetan bezala, "langileentzat berme-mekanismo bat" ezarriz, kasu horietarako lehendik dagoena bezalakoa.

AMAT

AMATek, halaber, "hitzarmen kolektiboetan gertakizun arruntek eragindako aldi baterako ezintasunagatiko prestazioaren osagarriak eta hobekuntzak" saihestea, ezabatzea edo murriztea planteatzen du, baita "prestazioa kalkulatzeko oinarri arautzaileari aplikatzen zaion ehunekoa jaistea" ere, baina gaixotasunaren larritasuna edo bilakaera kontuan hartuta.

Mutualitateen patronalak zehaztu duenez, patologia traumatologikoagatik kontingentzia prozesu arrunta jasan zuten ia 1,3 milioi langilek 26 egun gehiago behar izan zituzten osasuna berreskuratzeko, eta, diotenez, denbora hori erdira murriztu daiteke beren proposamenekin.

Halaber, osasun arloko itxaron-zerrendak murriztu eta beharrezkoa ez den gastua 2.630 milioi euro murriztu daitekeela gaineratu dute. Horietatik 1.650 milioi Gizarte Segurantzak aurreztuko lituzke, eta beste 980 milioi enpresek.